Het beroemde hoogaltaar van Veit Stoss kan weer bewonderd worden
Aan de lange lijst van redenen om de koninklijke stad Kraków te bezoeken, is zojuist nog een reden toegevoegd. Na meer dan zes jaar onderzoek en conserveringswerkzaamheden is de renovatie van het beroemde Maria-Hemelvaartaltaar van Veit Stoss in de Basiliek van de Heilige Maagd Maria voltooid. Dankzij de renovatie, die werd voorafgegaan door gespecialiseerd onderzoek en adviezen van deskundigen, heeft een van de beroemdste Poolse monumenten zijn glans en kleur teruggekregen die de inwoners van het middeleeuwse Kraków eerder konden bewonderen.
De restauratie van het 15e-eeuwse monument omvatte uitgebreide onderzoeks- en conserveringswerkzaamheden die in september 2015 van start gingen. De conservering werd voorafgegaan door een volledige inventarisatie van het altaarstuk met behulp van 3D-laserscanning. Het onderzoek en de deskundigheid die tijdens de werkzaamheden werden opgedaan, dienden om documentatie op te stellen die ook bij toekomstige renovaties van nut zal zijn.
Het altaar, dat zich in de Mariakerk bevindt, werd gemaakt door Veit Stoss (Wit Stwosz), een beeldhouwer die in de jaren 1477-1489 vanuit Neurenberg naar Kraków kwam. Het is een van de meest opmerkelijke werken van gotische kunst in Europa.
Het altaar is 13 meter hoog en 11 meter breed. De totale oppervlakte van het decoratieve gedeelte bedraagt 866,52 m2. De figuren, waarvan er meer dan 200 in het altaar zichtbaar zijn, zijn uit massief lindenhout gehouwen. De hele constructie is gemaakt van eikenhout, en de achtergrond is gemaakt van lariks. Het werk van Veit Stoss is een zogenaamd vijfluik, d.w.z. een constructie die uit vijf delen bestaat. Het bestaat uit een altaar “kast” (vandaar een andere naam - het “kabinetaltaar”) en twee paar zijvleugels - twee beweegbare en twee onbeweegbare. In het centrale gedeelte zijn figuren in vol houtsnijwerk te zien, terwijl de zijvleugels, zowel de binnenste als de buitenste, in bas-reliëf zijn gebeeldhouwd. De centrale scène toont het Ontslapen van de Heilige Maagd Maria, die in de armen van Jacobus de Oude in slaap valt - dat wil zeggen vredig sterft -, omringd door de twaalf apostelen. Op hetzelfde ogenblik vindt haar Tenhemelopneming plaats, die te zien is boven de hoofdscène. In de kop van het altaar zien we de kroning van de Moeder Gods tot Koningin van Hemel en Aarde, en aan weerszijden van dit tafereel de patroonheiligen van Polen - de Heilige Stanislaus en de Heilige Adalbert. In de zogenaamde predella (het onderste gedeelte, waarop de hoofdkast als het ware rust) wordt de Boom van Jesse, of de stamboom van Maria, voorgesteld. De zijvleugels van het open altaar verbeelden de zes vreugden van de Moeder Gods. Beginnend van boven, zien we aan de linkerkant de Annunciatie, de Geboorte met de aanbidding door de herders en de aanbidding door de Drie Koningen. Aan de rechterkant hebben we Wederopstanding, Hemelvaart en Pinksteren.
Aangenomen wordt dat het unieke karakter van Veit Stoss’ werk ook verband houdt met de bijzondere combinatie van het sacrum en profanum. De gouden gewaden van de apostelen verschijnen hier naast de alledaagse kleren die in het middeleeuwse Krakau gedragen werden, en naast de sublieme religieuze taferelen wordt het alledaagse leven van de Krakauer burgerij van die tijd afgebeeld.
Het altaar heeft in de loop van zijn geschiedenis verschillende conserverings- en restauratiewerkzaamheden ondergaan, die tot kleine veranderingen en transformaties hebben geleid. Volgens de restauratoren is het bij de laatste werken echter gelukt de oorspronkelijke kleuring te bereiken - zowel van de figuren als van de achtergrond in de delen van het werk.
Het altaar werd vroeger alleen tijdens de grootste kerkelijke feestdagen geopend, zodat de gelovigen alleen de gesloten vleugels van het altaar konden zien. Momenteel is het elke dag geopend tussen 11.50 en 18.00 uur.
De Mariakerk, de Lakenhalle en de Stadhuistoren zijn de belangrijkste monumenten van de oude binnenstad van Kraków, die samen met de Wawel-heuvel en de wijken Kazimierz en Stradom tot de eerste 12 plaatsen ter wereld behoorde die in 1978 op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO werden geplaatst.
Meer info: Home - St. Mary's Basilica in Krakow, Poland, Main Square (mariacki.com)
