Gastvrijheid
De traditionele gastvrijheid is naast de mooie landschappen en de vele attracties een echte meerwaarde tijdens je reis naar Polen. Het is een fenomeen, die Poolse gastvrijheid, dat nog stamt uit de tijden van de Sarmatische periode. Het was nobel was om de gasten bij een feest in het landhuis ook onderdak te bieden. Gastvrij zijn werd op die manier een vorm van basisbeleefdheid, een hartelijkheid, die ook nu nog echt leeft. Niet voor niets wordt de uitdrukking ‘gast in huis, God in huis’ veel gebruikt.
Als toerist in Polen word je gastvrij onthaald in de hotels in grote steden, in schilderachtig gelegen landhuizen en paleizen en in agrotoeristische hoeves of op een wijngaard midden tussen de velden.
De Poolse gastvrijheid is ook onlosmakelijk verbonden met de Poolse keuken. Leer Polen kennen aan de hand van één van de vele culinaire routes en schuif mee aan tafel voor een streekgerecht. Je vindt de routes in alle regio’s van Polen en ze brengen je meteen ook langs monumentale steden, langs musea, kastelen, nationale parken, sanctuaria, ondergrondse routes en recreatieve attracties. Laat je verleiden door de traditionele gerechten en verras je gezelschap ook met alternatieve bereidingen op basis van natuurlijke ingrediënten. Ook in Polen kennen ze het spreekwoord ‘de liefde gaat door de maag’.
Bezienswaardigheden bekijken
Polen heeft een woelige geschiedenis van meer dan duizend jaar lang. Getuige daarvan is de architectuur van forten, vestigingen, steden, heiligdommen en industriële gebouwen. Er zijn veel architecturale parels, opgetrokken in nog meer architecturale stijlen. Bovendien zijn ze op een fijne manier opengesteld voor publiek, zodat je als bezoeker goed onthaald wordt en goed geïnformeerd weer vertrekt.
Plan tijdens je reis zeker een bezoek aan een of meerdere kastelen, paleizen en landhuizen. Vaak zijn ze gelegen in schitterende tuinen. Verschillende zijn ingeschreven op de UNESCO wereld erfgoedlijst, andere liggen op strategische locaties of hebben een bijzondere betekenis voor Polen. Enkele van de grootste kastelen? Het Wawelkasteel in Krakow, het Koninklijk Kasteel in Warschau, het Kasteel in Ksiaz of de ridderburcht in Malbork.
Bezoek in Polen zeker ook een paar sacrale gebouwen. Ze hebben dikwijls een grote rol gespeeld in het leven van de bewoners van de streek. Er zijn talloze grote en kleine kerken en kapellen met mooie decoratie en glasramen. Jasna Gora in Częstochowa is het beroemdste pelgrimsoord, maar ook als je geen pelgrim bent en van mooie architectuur is deze plek een bezoekje waard.
Ga je liever nog verder terug in de tijd, dan is een bezoekje aan een van de archeologische plekken in Polen een goed idee: het Archeologische Museum in Biskupin, het Centrum voor Slaven en Vikings in Wolin, het Etnografisch Park in Sanok of Tokarnia. Of ga eens langs bij een fort of vestiging: Srebrna Góra, Modlin, Międzyrzecki Rejon Umocniony. Wie houdt van techniek en industriële architectuur kan bijvoorbeeld terecht in de door UNESCO erkende zoutmijnen Wieliczka en Bochnia. Of laat je meevoeren op de route van de oude houten architectuur en bezoek een paar oude houten kerkjes in de regio’s Silesië, Malopolska of Podkarpackie.
Waar je ook komt in Polen, je staat altijd versteld van de uitgestrekte landschappen. Er zijn 23 nationale parken, 120 landschapsparken en talloze natuurreservaten en tuinen en stadsparken. Of je nu op reis gaat in de kusstreek, in het merengebied, in een bosrijke omgeving, midden op het platteland, in de stad aan een rivier of in de bergen, het is niet moeilijk om de natuur een mooie plek te geven in je reis.
Waar je interesses ook liggen, Polen is zo uitgestrekt en elke regio is zo anders: je bezoek aan het land is altijd interessant.
Erfgoed
Door zijn ligging en door de loop van de geschiedenis, is Polen vaak een kruispunt van verschillende Europese culturen geweest. Dat weerspiegelt zich ook in het erfgoed: in de architectuur en in de kunsten. Er zijn in Polen maar liefst 17 plaatsen erkend als UNESCO werelderfgoed. Daarbij horen de historische centra van de steden Krakow en Torun, die fascineren met hun oorspronkelijke middeleeuwse opbouw. Een speciale plek neemt ook de Oude Stad van Warschau in, die na WOII volledig werd heropgebouwd volgens oude tekeningen. Het oude centrum van de renaissancistische stad Zamosc prijkt eveneens op de Unesco-lijst.
In de regio Malpolska kan je als reiziger maar liefst 5 Unesco-plaatsen bezoeken. We vermeldden al het centrum van Krakow, maar daarnaast kan je twee Koninklijke zoutmijnen bezoeken: die van Wieliczka en die van Bochnia. Typisch voor het platteland van Malopolska zijn ook de oude houten kerkjes, waarvan er verschillende door Unesco erkend zijn, net als enkele houten, orthodoxe kerken in de Poolse en Oekraïense Karpaten.
Een heel andere stijl, maar nog steeds in het zuiden van Polen: Unesco erkende ook de Hala Stulecia, de Eeuwhal in Wrocław, een enorme hall voor samenkomsten, concerten en congressen, die uniek is omwille van zijn revolutionaire, ronde betonconstructie. Ten zuiden van Wroclaw liggen de Vredeskerken van Jawor en Świdnica met hun imponerende interieurs en hun houten vakwerk. Nog meer naar het westen, op de grens met Duitsland, bevindt zich een door Unesco erkend, grensoverschrijdend landschapspark, het Muzakowski Park, aangelegd in Engelse stijl.
Centraal aan de Oostzeekust, net iets ten zuiden van Gdansk, ligt Malbork, de vestiging van de Teutoonse Ridders, een indrukwekkende versterkte burcht, die geheel is opgetrokken in baksteen. De vesting is uniek op wereldschaal en de innoverende technieken die bij de bouw ervan gebruikt werden, zijn nadien in andere vestigingen in de wereld ook toegepast.
De meest recente plekken die door Unesco erkend werden, respectievelijk in 2017 en 2019, zijn de Zilver-, lood- en zinkmijnen in het berggebied van de Tarnowskie Góry en de prehistorische Mijn van gestreepte vuursteen in Krzemionki Opatowskie.
Tenslotte zijn er nog twee natuurgebieden erkend door Unesco in Polen. In 2021 nog werden de oude en oorspronkelijke beukenbossen van de Karpaten erkend. En – last but not least – moet je als natuurliefhebber ooit het Oerbos van Białowieza bezoeken, dat trouwens ook een grensoverschrijdend natuurreservaat is, op de grens met Wit-Rusland.
Traditie
Op reis in Polen kom je sowieso in contact met oude gewoontes en tradities. We hadden het al over de gekende gastvrijheid, die je kan ervaren als je verbljft bij particulieren, in de stad of op het platteland. Agrotoerisme is in Polen dan ook erg populair. En op het platteland kom je vaak in aanraking met andere tradities, typisch voor de streek waar je verblijft.
In Silesië, in het schilderachtige dorpje Koniaków, kan je kennismaken met kantklossen. De kant van Koniakow verkreeg op gegeven moment wereldfaam. Jurken, sjaals, tafellakens of gordijnen, alles kan in kant, ook fijn ondergoed.
Ben je in Łowicz, een kleine stad in de regio van Lodz, dan maak je zeker en vast kennis met een erg kleurrijke volkstraditie: kledij, de taal, de dans, de muziek, de feesten, en zelfs de papieren knipsels zijn er kleurrijk. De kledij van Lowicz is een van de rijkste Poolse folkloristische tradities. Mensen dragen er hun folklorekostuums ook vandaag nog op feesten en speciale gelegenheden. De Poolse feestdag van ‘Corpus Christi’ is dé dag waarop iedereen om ter kleurigst in de processie meeloopt. Prachtig om zien.
Feestdagen zijn trouwens het nauwst verbonden met talrijke tradities. Met Pasen verschijnen overal paasmarkten en kermissen, waar je paasdecoratie, zoals handgeschilderde paaseieren kunt kopen. Met Palmzondag, de zondag voor Pasen, gaan processies met kleurrijke, lange takken vol gedroogde of papieren bloemen door de straten om te eindigen in de wedstrijd voor de mooiste of de langste palmtak. Op stille zaterdag worden manden met voeding en lekkere gerechten gezegden in de kerk. En wat denk je van een guts water in je nek, als je nietsvermoedend op paasmaandag een wandelingetje doet? Deze traditie verwijst naar een oud gebruik waarin in het voorjaar de vruchtbaarheid werd gevierd.
Nog een traditie die elk jaar wordt herhaald is het dekken van de tafel op kerstavond met minstens 12 gerechten, evenveel als er apostelen zijn. Onder het tafellaken ligt stro, net als in de kribbe en er is ook een stoel leeg voor een onverwachte gast. In de kerstboom hangen zelfgebakken peperkoekjes en vaak worden kerstliederen gezongen. Met kerstmis zijn er in veel Poolse steden ook kerstmarkten, waar je allerlei decoratie en geschenken kunt vinden in hout, leer, keramiek en kristal. Het zijn sfeervol verlichte plekken die druk bezocht worden door inwoners en bezoekers.
De rijke folklore en de warme gastvrijheid geven je reis door Polen telkens iets speciaals. Zoiets blijft je lang bij.
Cultuur
Voorstellingen van theater of film, festivals en concerten, tentoonstellingen van fotografie of schilderkunst of van Poolse posters of design in galerijen. In Polen kom je als cultuurliefhebber aan je trekken.
Polen heeft echt een aantal bijzonder goede musea, zoals de Nationale musea in elke grote stad, of musea over Chopin, over grote gebeurtenissen in de geschiedenis, over verschillende culturen, over bier en wodka, over peperkoek en bagels, noem maar op. Mis ook de grootste muziekfestivals niet, of pik zeker een concert mee tijdens je reis in een van de schitterende concertzalen. Zo kan je bijvoorbeeld op zomerse zondagen gratis openluchtconcerten horen van Chopin in Warschau, of opgaan in de Paassfeer met het festival Misteria Paschalia, het Orange Warsaw Festiwal of het Open’er Festival Gdynia.
Je kan ook sommige historische gebeurtenissen herbeleven bij een enscenering. De Slag bij Grunwald is nu een jaarlijks openluchtspektakel, net als de bestorming van Malbork, of de Storm van de Versterkte Stad Zamosc. Daarnaast zijn er lichtfestivals in verschillende steden, onder andere het „Light Move Festival” in Łodz of het „Bella Skyway Festival” in Torun. Er is de beroemde Jarmark Dominikański in Gdańsk en in veel Poolse steden gaan dergelijke feestelijke concerten en straattheaterfestivals door.
Laat je leiden door je goesting, pik er leuke dingen uit en maak je reis rijker.
