Vandaag de dag is de Wawel heuvel de grootste trekpleister van Krakau met het Koninklijk Kasteel, de Kathedraal en de Drakengrot.
De Wawelheuvel is voor Krakau wat de Akropolis was voor het oude Athene of de Capitolijn voor Rome.
Koninklijk kasteel beleefde zijn gouden eeuw van de 14e tot de 16e eeuw onder de laatste Piast-koningen en de Jagielloński dynastie. De Jagiellonische koningen Alexander I (r. 1501-1506), Sigismund I de Oude (r. 1506-1548) en Sigismund II Augustus (r. 1548-1572) transformeerden het nu te kleine middeleeuwse kasteel in een van de mooiste Italiaanse renaissancepaleizen in Midden-Europa. Sigismund I en zijn zoon leidden een grote bloei van de kunsten en geesteswetenschappen.
Tegenwoordig fungeert de Wawel als nationaal symbool en museum. Een permanente museale tentoonstelling omvat de karakteristieke en koninklijke privévertrekken, de schatkist en de wapenkamer. Van het plafond van de grote zaal, genaamd de Zaal van Afgevaardigden, kijken bezoekers naar 30 gebeeldhouwde hoofden, de originele portretten van Poolse notabelen uit de Renaissance. Dit meesterlijke houtsnijwerk is verbazingwekkend qua details. Het meest precieus is de verzameling van de 16e eeuwse wandtapijten die Bijbelse taferelen verbeelden en waar op sommige Poolse en Litouwse wapenschilden zijn geplaatst. Het meest waardevolle voorwerp is opgeslagen in de schatkist: Szczerbiec, het originele kroningszwaard van Poolse koningen.
............
Hier is alles Polen, elke steen en elk klein ding. Wie het ook betreedt, wordt zelf onderdeel van Polen, onderdeel van de bouw ervan. Hier voegen we een maat toe aan dit lichaam – en pas nu, binnen deze muren, zijn we Polen zelf. – Stanisław Wyspiański, Wyzwolenie, 1902
We zijn ons er allemaal goed van bewust dat het betreden van deze kathedraal niet zonder emotie kan zijn. Meer zeg ik, je kunt het niet betreden zonder de innerlijke beving, zonder angst omdat het erin bevat – zoals in bijna geen kathedraal van de wereld – de enorme omvang, die tot ons spreekt in onze hele geschiedenis, ons hele verleden. – Karol Wojtyła, 1964
De Kathedraal van Wawel neemt een unieke positie in de geschiedenis van Polen en in het bewustzijn van de Poolse natie. Eeuwenlang is het een plaats van aanbidding van St. Stanislaus geweest, die onlosmakelijk verbonden is met het idee van een verenigde en onafhankelijke Poolse staat, geldig zowel in het tijdperk van de verdelingen van Polen als tijdens de communistische heerschappij. Het graf van deze martelaar is al eeuwenlang het Altaar van het Vaderland. De geschiedenis van het bisdom Krakau en tegelijkertijd de belangrijkste kerk bekroont de benoeming van de gastheer van deze plaats, kardinaal Karol Wojtyła, aan de Zetel van St. Peter in Rome. Tijdens de belangrijkste nationale feesten is de bel van Sigismund uit de Wawelkathedraal door de hele stad te horen.
In de crypte van de Wawelkathedraal worden belangrijke figuren uit de Poolse geschiedenis begraven: o.a. koningen Jan III Sobieski en Stefan Batory, prins Józef Poniatowski, generaal Tadeusz Kościuszko, Maarschalk Józef Piłsudski, generaal Władysław Sikorski, president Lech Kaczyński en drie van de belangrijkste Poolse dichters van de romantische periode: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki en de grond uit het graf van Cyprian Kamil Norwid. De Sigismund Kapel in de kathedraal, waar een gouden koepel overheen zit, is de begraafplaats van de laatste koningen van de Jagiellonische dynastie, geassocieerd met grote overwinningen en de gouden tijdperk voor de Poolse cultuur.
