Polen is het Europese toevluchtsoord voor de witte ooievaar. Van de 160 duizend paar ooievaars in de wereld, komen elk jaar ongeveer 41 duizend paar naar ons toe. Een significant deel van de Poolse populatie foerageert in de valleien en binnenwateren van Warmië, Mazurië en Podlasie waar u ook de Ooievaars Route kunt volgen.
In de jaren 2004-2005 werd de wereldpopulatie ooievaars geschat op 230 000 paar, waarvan 52 500 broeden in Polen. Buiten Polen broeden de meeste ooievaars in die jaren in Spanje (33 217 paar), in de Oekraïne (30 000 paar), en in Wit-Rusland (20 342), Litouwen (13 000) en Letland (10 700).
De meeste ooievaars bevinden zich in het noordoosten van Polen. De zogenaamde ooievaarsdorpen, waar zich vanaf 10 tot enkele tientallen ooievaarsnesten bevinden, zijn juist aan de noordoostelijke grens van Polen te vinden. Het dorp Lwowiec, niet ver van Kętrzyn, herbergt een ooievaarskolonie van ongeveer 40 bezette nesten. Er zijn plaatsen waar meer ooievaarsnesten dan huizen zijn! Het dorp Lejdy bij Bartoszyc kent een boerderij met maar liefst 8 nesten, waaronder 4 op één schuur.
Ook in het zuiden van Podlasie bevinden zich meer dan 1300 nesten van de witte ooievaar. De meesten daarvan bevinden zich in de buurt van de Bug-rivier en het Łęczyńsko-Włodawski merengebied. Talrijke ooievaars zijn ook te vinden in plaatsen zoals Mosty, Kostomłoty, Sosnowica, Tyśmienica of Ostrów bij Janów Podlaski.
Foto: metrocafe
Tot voor kort hield een dorp in Warmie, Żywkowo, het record qua dichtheid aan ooievaarsnesten, namelijk 45. Dat is zonder twijfel een toeristische attractie en sinds deze plaats geopend is voor toeristen in april 1999 wordt Żywkowo jaarlijks door zo’n 2000 personen uit heel de wereld bezocht.
Momenteel bevindt het grootste ooievaarsdorp in Polen zich ongeveer 60 km van Zielona Góra in de plaats Kłopot. Dat is een klein dorp, met ongeveer 200 inwoners, niet ver van Cybinki. Waarom ooievaars uitgerekend zo massaal in dat dorp nestelen is ook voor ornithologen een mysterie. Recentelijk is hier op initiatief van de Poolse Vereniging voor de Natuur het eerste museum in Polen geopend over de witte ooievaar. Dit is ook een van de weinige musea over de ooievaar in Europa. Hier kan men allerlei exposities bewonderen die verband houden met het leven en de bescherming van de witte ooievaar – tekeningen, kaarten, borden, flessen, enz. Uiteraard allemaal met een beeltenis van een ooievaar.
Live camera in KLEKUSIOWO - bekijk ooievaars in real time
Over ooievaars in religie, cultuur en de geschiedenis
In vele culturen (het Griekenland uit de oudheid, Macedonië, Bulgarije, het islamitische Midden-Oosten, Marokko) was de overtuiging aanwezig dat de ooievaars overleden personen verbeelden of personen die mysterieuze gedaanteverwisseling hebben ondergaan.
Foto: eduscience
De Griekse filosoof en wiskundige Pythagoras (572-497 voor Christus) dacht bijvoorbeeld dat ooievaars de zielen van overleden dichters bij zich dragen. De historicus Plutarchus (45-125 na Chr.) vertelt over een ter dood veroordeelde man in Thessalië, die ter dood veroordeeld was voor het doden van een ooievaar, dat mogelijk verband houdt met het geloof dat de ooievaar gedeeltelijk een mens is. Het is nog steeds een gangbare gedachte in de Arabische wereld dat ooievaars de zielen van overleden moslims op zich nemen, die het tijdens het leven niet gegeven was om de verplichte pelgrimage naar Mekka te maken, dus maken ze de pelgrimstocht in de vogelhemel. Vandaar dat moslims de ooievaar met grote eerbied behandelen en het doden van een ooievaar gelijkstellen aan het doden van een mens.
Een vijandig symbool bleek de ooievaar in de Oekraïne, waar activistische bolsjewieken tijdens het streven om gecollectiviseerde dorpen als modern te doen lijken ooievaarsnesten verwijderden omdat dat volgens hen een teken van armoede en achterlijkheid betekende. In Moldavië had de ooievaar meer geluk, want het werd daar het nationale symbool van de druiventelers en wijnproducenten. Een lokale legende over ooievaars lag hieraan ten grondslag: ooievaars die druiven brachten aan een belegerde vesting en dankzij deze steun konden de verdedigers de vijand verslaan.
Bij heel veel volkeren in verschillende regio’s van Europa werd de ooievaar van oudsher gezien als een vogel die geluk, welvaart of een goed oogst, enz. brengt. De Nederlandse benaming – ooievaar – komt van het Oud-Duits odebero – geluk gevend (ode – geluk, baren – geven).
Er bestond ook de overtuiging dat de aanwezigheid van een ooievaar op het dak van een gebouw bescherming brengt tegen blikseminslagen (de ooievaar was in het vroegere Duitsland de vogel van Thor, de god die als attribuut het afgeven van bliksemschichten had). Dit bijgeloof heeft zich niet bevestigd – in werkelijkheid vindt ongeveer 3% van alle ooievaarsjongen in het nest de dood door een bliksemschicht.
